tag:blogger.com,1999:blog-18668280244771574932024-03-12T20:16:54.054-07:00Aktiva EsperantoUnknownnoreply@blogger.comBlogger7125tag:blogger.com,1999:blog-1866828024477157493.post-597613462599769402012-03-02T03:04:00.001-08:002012-03-02T16:10:40.362-08:00Ĉu vi ne dormis pro...?<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg2NzdVxS9RXnjiaOIWhoWAN_nFqev0jZciLO5JznkPbaZbJv6NJoxcGKK8qc_H2lNfhqsAlAspRlAb6UDlwLgDamynWKWyZc1fXrHO8xULoKt4hyG6nGRuasFqHCZNCKxDyOCNNCjzz-g/s1600/320px-Sleeping_baby_cat.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="144" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg2NzdVxS9RXnjiaOIWhoWAN_nFqev0jZciLO5JznkPbaZbJv6NJoxcGKK8qc_H2lNfhqsAlAspRlAb6UDlwLgDamynWKWyZc1fXrHO8xULoKt4hyG6nGRuasFqHCZNCKxDyOCNNCjzz-g/s200/320px-Sleeping_baby_cat.jpg" width="200" /></a></div><br />
<div style="text-align: justify;">Se iu demandas en Esperantujo<i> «Ĉu vi ne dormis pro la bruo ĉi-nokte?»,</i> tiu surpriziĝas pri la inter si kontraŭaj respondoj de la sendormuloj.</div><div style="text-align: justify;">Tio estas la konata problemo pri la "<i>negaj demandoj</i>". La unua lingvo de ĉiu parolanto (mi rememorigas al la afablaj legantoj ke Esperanto estas helpa lingvo) influas. Fakte ni povas resumi la aferon per du respond-kategorioj: la tiel nomata "<b>okcidenta sistemo</b>" kaj la tiel nomata "<b>orienta sistemo</b>". La parolanto de "okcidenta lingvo" (anglo, germano k.t.p.) respondas al nega demando kiel se tiu frazo estus pozitiva, do sendepende de la formo mem. La parolanto de "orienta lingvo" (ruso, japano k.t.p.), male, respondas ekzakte tion, kion la demando enhavas.. do "ne" negas la serton kaj "jes" jesigas la supozon.</div><div style="text-align: justify;"><i>Jes... "supozo".</i></div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Fakte la kialo... la neceso.. de negaj demandoj estas rilatata al la esprim-ebleco de ĉiu parolanto. Kiam iu demandas <i>«Ĉu vi ne dormis pro la bruo ĉi-nokte?»</i>, aŭ supozas ion (ekzemple ĉar tiu vidas vin taŭzita) aŭ asertas nerekte <i>«Mi ne dormis pro la bruo ĉi-nokte... Kaj vi?»</i>.</div><div style="text-align: justify;">Do estas sensence postuli la forigo, kiel estis petata de kelkaj elstaraj "okcident-stila" parolantoj.</div><div style="text-align: justify;">Ĉu eble ankaŭ la "asertaj demandoj" estas forigendaj ĉar ili (ŝajne) ne estas laŭregulaj?</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Sergio Pokrovskij verkis tre interesan artikolon pri tiuj temoj.</div><div style="text-align: left;">Mi adresas la leganto al tiu paĝo por studi temon pli profunde: <a href="http://lingvakritiko.com/2011/06/26/chu-jes-au-ne/">http://lingvakritiko.com/2011/06/26/chu-jes-au-ne/</a></div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Tamen... kiel Zamenhof alfrontis la aferon siatempe?</div><div style="text-align: justify;">Li uzis ambaŭ sistemojn. Verŝajne Zamenhof pensis ke estas nur afero pri elasteco.</div><div style="text-align: justify;">Nu... ĉu eblas interkompreniĝi sen regulo pri negaj demandoj?</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Esperanto estas logika kaj planita lingvo sed ne<i> artifika</i>... aivorte ĝi ne estas <i>apriora</i>; fakte ĝi havas ankaŭ naturema evoluo kaj animo.</div><div style="text-align: justify;">Do.. ekzistas en naturo lingvo kiu kapablas mastrumi la aferon <b>"anarĥie</b>"?</div><div style="text-align: justify;">Jes... la itala lingvo.</div><div style="text-align: justify;">Italoj povas respondi laŭ ambaŭ sistemoj kaj ili sukcesas interkompreni!</div><div style="text-align: justify;">Do la problemo ne estas en Esperanto sed ekster Esperanto, t.e. la mensorigideco devenanta de la kutimoj de nia denaska lingvo.</div><div style="text-align: justify;">Igi "regulo" ĉu okcidenta ĉu orienta sistemo estas klopodo por naciigi Esperanton kaj tio estas malbono.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Bona instruisto pri Esperanto devas sciigi siajn lernantojn pri la ebleco ricevi (aŭ doni) respondon kiu kontraŭas denaskan logikon de la demandinto. La afero povas esti antaŭvidita de la nacieco... tamen la ĉefa punkto estas ke Esperanto estas utila al la <b>menselasteco</b>.</div><div style="text-align: justify;">Ne transformu ĝin en ekvacion...</div><div style="text-align: justify;">Kvankam lingvo estas aksioma dedukta sistemo, la natura homa logiko estas analogi<i>-ka</i>, kiel trafe komprenis Freŭdo.</div><div style="text-align: justify;">Se oni sentas sin maŝine logikema, tiu povus rekte lerni <b>Lojbanon</b>.</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1866828024477157493.post-81651557969416877862011-10-25T09:10:00.000-07:002011-10-29T10:13:08.603-07:00Desuprismo kaj desubismo<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEigC2KREJzdu0oX492BnTPmIiv89-YPR94SLBsKDQaEAQ7syjNC-l9PYer7lkSMwXOh3sucpb5DnKILDL6US-EqQe-BaW7VR2J2GIR1Slz3_menhDnmMjunE4Jp3DByeWbHVNGNynNI30w/s1600/Skydiving_4_way.jpg" imageanchor="1" style="clear:left; float:left;margin-right:1em; margin-bottom:1em"><img border="0" height="200" width="186" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEigC2KREJzdu0oX492BnTPmIiv89-YPR94SLBsKDQaEAQ7syjNC-l9PYer7lkSMwXOh3sucpb5DnKILDL6US-EqQe-BaW7VR2J2GIR1Slz3_menhDnmMjunE4Jp3DByeWbHVNGNynNI30w/s200/Skydiving_4_way.jpg" /></a></div><br />
Esperantistoj kutime diskutas pri multaj temoj.<br />
Unu el ili estas instruado pri Esperanto en la lernejo.<br />
Do, kara leganto, mi demandas al vi ĉu vi deziras ke Esperanto estu deviga studobjekto en la lernejo ĉu, male, vi preferas liberan lernadon ekster ia ajn edukejo?<br />
Alivorte, vi estas ĉu desupristo ĉu desubisto?<br />
Ofte la esperantistoj havas desuprismajn aŭ desubismajn opiniojn sen koni kaj tiujn teoriojn kaj eĉ ilian ekziston.<br />
<br />
<br />
Do, kio estas desuprismo?<br />
El vikipedio:<br />
<blockquote><i>La <b>desuprismo</b> estas la kredo, ke oni povas atingi la [...] ĝeneralan enkondukon de Esperanto per konvinkado de politikistoj, per leĝa enkonduko de Esperanto en la lernejojn, kaj la koncerna agado. Ĝi kontrastas kun la desubismo, kiu volas disvastigi Esperanton inter individuoj.</i></blockquote><br />
Kaj kio estas desubismo?<br />
Denove el vikipedio:<br />
<blockquote><i><b>Desubismo</b> estas la kredo, ke oni povas atingi la [...] ĝeneralan enkondukon de Esperanto per disvastigo [...] inter individuoj, kaj la koncerna agado. Ĝi kontrastas kun la desuprismo, kiu volas disvastigi Esperanton per decidoj de politikistoj.</i></blockquote><br />
Tiuj malaj vidpunktoj ekzistas ekde la komenco de la movado.<br />
Fakte, dum la 6-a UK, kiu okazis en Usono, Zamenhof asertis <b><i>“La celo, por kiu ni laboras, povas esti atingita per du vojoj: aŭ per laboro de privataj homoj, aŭ per dekreto de la registaroj. Plej kredeble ĝi estos atingita per la unua vojo.”</i></b><br />
Do Zamenhof mem estis desubista... kvankam tiu "plej kredeble" estas ankaŭ malespero en helpo de ŝtataj sistemoj.<br />
<br />
Do... estas pli efika ĉu desuprismo ĉu desubismo?<br />
Kompreneble desuprismo estus la plej facila vojo por atingi vastan rezulton.<br />
Se ŝtato kreas leĝon per kiu ĝi devigas ĉiujn lerni kaj uzi Esperanton, tiuj ŝtatanoj iĝas tuj-tuje esperantistoj.<br />
<br />
Tamen, oni diras ke la facila vojo estas suĝesto de la diablo!<br />
Rigardu ni la tutan aferon laŭ alia vidpunkto: la <b>kvalito</b>.<br />
Eble tiuj ŝtatanoj ĉu konus la internan ideon?<br />
Ĉu eble tiuj konduti kiel naturaj esperantistoj?<br />
Parte jes, parte ne. Ĉiukaze, tiu "devigo" ne helpas la disvastigon de la filozofio e la vivmaniero kiu estas kutime komuna al ĉiuj naturaj esperantistoj sendepende de iliaj politikaj ideoj, posedoj, nacioj k.t.p.<br />
<br />
La desubisma vojo estas la malpli facila.<br />
Ĝi certigas sufiĉan bonan kvaliton sed nesufiĉan kvanton.<br />
La desubisma vojo postulas multon al la movado... ĉiaman sindevigon en la disvastigo de la lingvo kaj ĝiaj ideoj. Tamen ĝi estas la plej solida vojo; fakte se ŝtato malpermesus Esperanton, nia lingvo daŭras ĉiukaze, kvankam en kaŝiteco. Tio jam okazis en historio; tamen tiam <i>la pluvivo de Esperanto estis ebla nur pro la <b>firma konvinko</b> de tiuj samideanoj</i> (do pro la kvalito).<br />
<br />
<b>Do estas pli bona ĉu desuprismo ĉu desubismo?</b><br />
Evidente desubismo estas preferinda, tamen desuprismo havas kelkajn bonajn punktojn tiel ke estus domaĝe tute rifuzi tiun agmanieron.<br />
Eble la solvo estas en la mezo.<br />
Nu... kion vi opinias pri Esperanto kiel <b>libera studobjekto</b> en la lernejo? :)Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1866828024477157493.post-77287797576196265352011-08-19T16:08:00.000-07:002011-10-28T10:41:27.695-07:00Esperanto kaj labordonado.<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiczY142cnAwMmbZYXy2t7mSWQDE4qck0zYOMfUaKVe5INF9V6MSZRbtn_YBCUQhM0IZJ4geSq56NMaSun66xEUQXgyvHCKXG0PoS5_fPpdsLtI_uTIFWMQtaN_W6Hy-GWU_Y4K_4fcgLQ/s1600/lavoratrice-1940.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiczY142cnAwMmbZYXy2t7mSWQDE4qck0zYOMfUaKVe5INF9V6MSZRbtn_YBCUQhM0IZJ4geSq56NMaSun66xEUQXgyvHCKXG0PoS5_fPpdsLtI_uTIFWMQtaN_W6Hy-GWU_Y4K_4fcgLQ/s200/lavoratrice-1940.jpg" width="176" /></a></div>Kutime ne utilas la enigo de Esperanto en propran kariertabelon.<br />
<div style="text-align: justify;">Mi legis, antaŭ kelka tempo, anoncon de firmao pri labordonado tute malbonfavoran al Esperanto; fakte ĝi asertis ke <b>"ne enigu en viaj notoj senutilajn bagatelojn kiel scipovon pri Esperanto aŭ Klingona lingvo".</b></div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Tio estas tre <b>malbonfavora</b>. Kiel bone asertis la famkonata filozofo Schopenhauer en <i>Eristische Dialektik,</i> por venki en diskuto tre efikas la parolado pri la profito.<br />
<br />
</div><div style="text-align: justify;"><b>Do se, en la labordonado, nun oni senkaze kontraŭas Esperanton, la situacio iĝos pli kaj pli malfacila.</b><br />
<br />
</div><div style="text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;">Tamen la malbono ne estas ĉiam vera malbono.</div><div style="text-align: justify;">Fakte tiu nepravigita agmaniero povus iĝi eĉ instigo por nia movado.</div><div style="text-align: justify;">Se tiaj labordonantoj preferas ulojn kiuj ne konas (notu bone: mi uzis "koni" kaj ne "scipovi") Esperanton, <b>tiuj el ni kiu povas labordoni devas postuli la scipovon</b> (aŭ almenaŭ la konon) <b>de nia internacia lingvo</b>.</div><div style="text-align: justify;">Ne gravas ĉu la lingvo utilas ĉu ne, fakte Esperanto estas ne nur lingvo sed ankaŭ ideo.... kaj eĉ vivmaniero.</div><div style="text-align: justify;">Do, elektado de laboristoj kiuj samopinias igas la laboron pli facila kaj la labormedio pli stimula, ĉu ne?<br />
<br />
</div><div style="text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;">Jes, mi povas aŭdi voĉeton kiu asertas: <i>"tamen tiamaniere nia movado estos similigita al framasonaro aŭ al sekto"</i>.</div><div style="text-align: justify;">Ni jam estas similigitaj al ili de la uloj kiu samopinias kun la kontraŭuloj de Esperanto.</div><div style="text-align: justify;">Krome, tiu verdikto ĉefe fontas de nia insistemo kaj endoktrinigemo.</div><div style="text-align: justify;"><b>Do ni estu framasonaro por stranguloj... tamen stranguloj kiuj havas laboron kaj vivon pli bonaj ol la "</b><i><b>realistoj</b></i><b>".</b><br />
<br />
<b>Atentu!</b><br />
Kiam samideano labordonas, li devas favori la movadon... ne ekspluati ĝin. Male oni povas iĝi pli malutila ol ajna anonco kontraŭa al Esperanto.<br />
<br />
<br />
</div><div style="text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><b>P.S.</b></div><div style="text-align: justify;"><b>Schopenhauer</b> en <i>Eristische Dialektik</i> konsideras aliajn manierojn por venki en la diskutoj. El ili la lasta ebleco estas insulti la kontraŭulon. Ja tio ne estas civila agmaniero, tamen en okazaĵoj kiel tiu anonco, tiu agmaniero estus eĉ konsilinda. Ni estas pacemaj... kaj ne senspinuloj.</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1866828024477157493.post-92155835866296064272011-08-16T16:18:00.000-07:002011-10-28T10:40:53.760-07:00Eduka valoro de Esperanto<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjdThkpo2PL7UKW3ioawn0jVOdZq9pRnG36ZaDN5reg6PCG6yH_FkG637_XPq0ZokSCaCvr0GQVnQldqiIrS5n0wxAzZbKwYLiJP6pCu5IOm6WPqGHk9opUFUlp3e-szk9bClHvh7opZy8/s1600/Chaplin_The_Kid.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjdThkpo2PL7UKW3ioawn0jVOdZq9pRnG36ZaDN5reg6PCG6yH_FkG637_XPq0ZokSCaCvr0GQVnQldqiIrS5n0wxAzZbKwYLiJP6pCu5IOm6WPqGHk9opUFUlp3e-szk9bClHvh7opZy8/s200/Chaplin_The_Kid.jpg" width="157" /></a></div><br />
<div style="text-align: justify;">Kiam ni parolas pri Esperanto, ofte ni rimarkas ĝian validecon en la instruado de aliaj lingvoj. Kiam ni priskribas Esperanton, ni ofte diras ke ĝi estas "lingvo de paco".</div><div style="text-align: justify;">Tamen... la unua en si mem estas nur teĥnika afero... la dua estas simpla difino; fakte la Majstro mem sciis ke ĝi ne sufiĉas por akiri la pacon (fakte li kreis Homanarismon kiel solvon por tio).</div><div style="text-align: justify;">Male (pardonu mian ironion) per Esperanto ni kapablas eĉ pli bone kvereli (kaj sincere, tio okazas pli ofte ol ni deziras).</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Tio estas vera nur se ni konsideras tiujn aferojn aparte.</div><div style="text-align: justify;">Fakte ili estas nur manifestadoj de alia kaj pli profunda esenco.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Esperanto naskiĝis en la deknaŭa jarcento. Tiama sento estas tre malsama ol la nuna. Ekzemple, gastoj kaj gastigantoj sentis devojn inter ili kaj laŭ kulturo... kaj laŭ komuna sento.</div><div style="text-align: justify;">La Esperantistoj estas ankoraŭ tre similaj al siaj pra-samideanoj (kvankam ĉiam malpli).</div><div style="text-align: justify;">Kio estas tiu "gastig-devo"?</div><div style="text-align: justify;">Tio estas la respekto.</div><div style="text-align: justify;">La respekto ne estas unuflanka.</div><div style="text-align: justify;">La respekto ne estas ŝuldita... ĝi estas ambaŭflanka.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Do, sub tiu ideo, la forto de la ideo pri neŭtrala lingvo (kaj ne nur pri ĝi) estis sentita pli tiam ol nun.</div><div style="text-align: justify;">Fakte en tiuj jaroj, multaj projektoj naskiĝis gviditaj de la sama ideo. Nun, male, la kreado de lingvo estas ĉefe intellekta kapablatesto aŭ simpla konkurado.</div><div style="text-align: justify;">Nu, ni ne devas surpriziĝi pri la malfacileco disvastigi kaj utiligi Esperanton, kvankam la nuna tempo entenas situaciojn pli taŭgajn kaj realajn (kiel, ekzemple, la Eŭropan Komunaĵon) ol la antaŭaj.</div><div style="text-align: justify;">La sento ŝanĝiĝis.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Tamen, ni povas uzi Esperanton en kontraŭa direkto.</div><div style="text-align: justify;">Se tiam ĝi estas stimulita de la respektosento... nun ni povas uzi ĝin por stimuli kaj revivigi la saman respektosenton.</div><div style="text-align: justify;">Do, krom lingvaj kaj "pacaj" aferoj, ni devas sciigi la movadon kaj la kulturon kiel praktikan ilon por trejni al la terura <i>"globalization"</i>... sed per taŭgaj rimedoj.</div><div style="text-align: justify;">La Esperant-filozofio ne kreas ulojn kiuj postulas rajtojn sen devojn aŭ trudas devojn sen rajtojn.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Tio estas afero pli ĉiutaga ol la grava ideo de paco.</div><div style="text-align: justify;">Nun la "paco en la mondo" iĝis "dista" kiel la monda malsato aŭ la ozontruo, t.e. aferoj por nacioj, por politikistoj, ktp., t.e. intelektaj kaj politikaj temoj.</div><div style="text-align: justify;">Male la problemoj<i> de kaj pri</i> la enmigrintoj estas realaj... ili estas ĉemanaj.</div><div style="text-align: justify;">Egale estas ĉemana ankaŭ la problemo pri nacia identeco.</div><div style="text-align: justify;">Tio okazas ne nur pro la enmigrado sed ankaŭ pro la influo de la ekonomie dominantaj nacioj.</div><div style="text-align: justify;">Ekzistas landoj kiuj troviĝas <i>inter du pafantoj </i>(bonŝance laŭ figura senco).</div><div style="text-align: justify;">En tiu kazo, Esperanto iĝas eĉ ilo por supervivi.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Do... Esperanto instruas la respekton; Esperanto instruas kiel protekti propran identecon sen strumbli sur la naciismo; fine Esperanto instruas kiel integriĝi en la eksterlanda medio.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Jes, Esperanto utilas ankaŭ por tiu.</div><div style="text-align: justify;">Multaj personoj bedaŭrinde devas lasi siajn proprajn amojn, familianojn, amikojn kaj naciojn por vivi eksterlande. La elmigrulo ofte estas inter alienulo kaj eksterterano.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Tamen la Esperanta medio estas <i>kuseneto</i>. Fakte ĉiu samideano scias ke oni povas retrovi la saman etoson en ĉiu Esperanto-grupo. Krome (kiel ni jam skribis) Esperanto helpas en la lernado de novaj lingvoj kaj tio helpas la integriĝon, kiu per Esperanto-ideo estus respektema.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Esperanto estas edukado pri la homaj rajtoj.</div><div style="text-align: justify;">Esperanto estas edukado pri respekto pri identeco de ni kaj de la aliuloj.</div><div style="text-align: justify;">Esperanto estas emoci-kulturala edukado.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Do... ni devas sciigi Esperanton kiel <b>modernan</b> ilon por supervivi... estus ni kaj aŭtoktonoj kaj elmigruloj.</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1866828024477157493.post-61232284390025216232011-07-30T17:15:00.000-07:002011-10-28T10:40:03.630-07:00En la tuta mondo oni parolas la... germanan<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhsjUugabuL9soU9M_gFX-WA90iuquwEcLN-bawyooGfA_cZeD2M2UuHNBnDmZfdwJqh1rWhckcwtW7-enQVd6PKBqlFRFqKqxjw1qeNfgfMYwmGTr850n8_q2EfxgdazvxUp_b3BMavo/s1600/Bohmen.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhsjUugabuL9soU9M_gFX-WA90iuquwEcLN-bawyooGfA_cZeD2M2UuHNBnDmZfdwJqh1rWhckcwtW7-enQVd6PKBqlFRFqKqxjw1qeNfgfMYwmGTr850n8_q2EfxgdazvxUp_b3BMavo/s200/Bohmen.jpg" width="169" /></a></div><br />
<div style="text-align: justify;">Ni kutime opinias ke la unua fonto de la lingva dominado estas ekonomia aŭ politika supereco.</div><div style="text-align: justify;">Sendube tio estas tiel, tamen, en tiu laŭŝajna socio, la psikologia influo havas gravan rolon.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Mia amiko Angelo (kompreneble ĝi estas formala nomo) estas bona ulo. Li estas kontisto ĉe banko... do li ne estas fakulo ĉe grava instituto aŭ universitato, tamen li havas tre specialan inklinon por la germana lingvo (kaj vera ampasion por aŭtomobilismo).</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Lia renkonto kun tiu lingvo estis tute hazarda. Nia komuna amiko donacis al li laŭkajeran kurson, kiun li aĉetis antaŭe por plibonigi sian laboreblecojn. Li ne sukcesis lerni la germanan, ĉar ĝi estis tro malfacila por li.</div><div style="text-align: justify;">Male Angelo tuj familiariĝis kun tiu ĝerman-devena idiomo kaj la sekvantan jaron li provis sian regadon de la lingvo per feria semajnfino en Aŭstrio (kie estis aŭtomobilisma konkurso).</div><div style="text-align: justify;">Li mirigis siajn amikojn kaj eĉ multajn aŭstrianojn per sia naturaleco en la parolado.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Sekve li vizitis ankaŭ aliajn naciojn kie oni parolas la germanan (ĉefe pro sport-pasiaj kialoj). Lia scipovo pliboniĝis... kaj multaj germanlingvanoj opiniis ke li estis ja germano... sed "el alia provinco".</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Post kelkaj jaroj, Angelo edziĝis. Lia edzino deziris viziti Boemion dum ilia geedza vojaĝo.</div><div style="text-align: justify;">Kiam li atingis Boemion per aŭtomobilo, li demandis al iu preterpasanto informojn pri la vojo... sed, antaŭe demandi pri la vojo, li petis:</div><div style="text-align: justify;">«<i>Do you speak English?</i>»</div><div style="text-align: justify;">Tiu ulo respondis jese... kaj do la interparolo pludaŭris en la angla, kun multaj malfacilaĵoj, fakte kaj Angelo kaj tiu preterpasanto regis tiun lingvon per tre baza nivelo.</div><div style="text-align: justify;">Tio ripetiĝis ankaŭ en la hotelo, en la restoracio kaj tiel plu.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Kiam ili revenis hejme, ili rakontis al ni sian geedz-vojaĝon kaj priskribis la boemiajn belaĵojn.</div><div style="text-align: justify;">Dum ilia <i>raportaĵo</i> (provizita per multaj fotografaĵoj), Angelo asertis:</div><div style="text-align: justify;">«<i>Ni tute trankvile vojaĝis per aŭtomobilo kaj ni ne havis problemojn kun la lingvo. Fakte en Boemio ĉiuj scipovas iomete da angla</i>. <i>Mi ne<span class="Apple-style-span" style="font-style: normal;"><i> ĉiam <span class="Apple-style-span" style="font-style: normal;"><i>komprenis ĉion tamen...</i>»</span></i></span></i></div><div style="text-align: justify;">Mi, ne komprenante tiun elekton pri lingvo, demandis al li:</div><div style="text-align: justify;">«<i>Kial vi parolis angle en Boemio?</i>»</div><div style="text-align: justify;">Angelo ne divenis la kaŭzon de mia demando kaj tuj respondis:</div><div style="text-align: justify;">«<i>Ĉar en la tuta mondo oni parolas la anglan</i>»</div><div style="text-align: justify;">Kaj mi replikis: «En tiu parto de Boemio oni parolas la germanan!»</div><div style="text-align: justify;">Angelo iritiĝis pensante ke li povis kaj ŝpari al si la penon paroli angle... kaj kompreni kaj demandi ĉion per lingvo kiu li regis same de patrinlingvano.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><b>Li ne informiĝis pri la loka lingvo pro ĝenerala kaj disvastigita konvinko.</b></div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Tiu estas simpla anekdoto, tamen ĝi rivelas tre gravan problemon, kiun ni devas konsideri kiam ni pritraktas lingvan demokration kaj Esperanton.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><b><span class="Apple-style-span" style="font-size: large;"><i>Eta posta aldono:</i></span></b></div><div style="text-align: justify;">Post la publikigo de ĉi tiu verko, mia amiko rankontis al mi novan kaj freŝan anekdoton.</div><div style="text-align: justify;">La evento okazis en tiu parto de Italio kiu najbaras al Francio.</div><div style="text-align: justify;">Belga turisto alvokis ĝendarmojn por peti informojn (ververe la afero ne estis tre simpla kiel oni povas opinii per tiu "informoj"). La turisto angl-lingve esplikis sian problemon. Bedaŭrinde, la ĝendarmoj ne scipovis la anglan. Post multaj minutoj, unu el du ĝendarmoj petis la dokumentojn al la turisto, sekvante la kutiman rutinon. Li rimarkis la naciecon de tiu ulo, kaj do tuj poste parolis al li franc-lingve. Sekve la problemo solviĝis tre rapide.</div><div style="text-align: justify;">Do ankaŭ tiu belga turisto strumblis en la sama (erara) konvinko: "en la tuta mondo oni parolas la anglan".</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1866828024477157493.post-4081062373348023152011-07-29T08:17:00.000-07:002011-10-28T10:39:08.403-07:00Esperanto estu lingvo por la filozofio!<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh2Wx5wCB1anp8N133xGYIYsk10WwHIkYvwxKqpR4-mBmY6fyadH4nYcZxKhY-MYFSs7EFx1llfqMoxNz45EUsWa1xEGZCAEN-ZD6hvhqMFENJrRwjQ-sZpTOXtlPYhgo7Q2KbI3pLRrU4/s1600/Filosofo.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh2Wx5wCB1anp8N133xGYIYsk10WwHIkYvwxKqpR4-mBmY6fyadH4nYcZxKhY-MYFSs7EFx1llfqMoxNz45EUsWa1xEGZCAEN-ZD6hvhqMFENJrRwjQ-sZpTOXtlPYhgo7Q2KbI3pLRrU4/s200/Filosofo.jpg" width="159" /></a></div><br />
<div style="text-align: justify;">Iom post iom, la universitatoj aranĝas diversajn kursojn en la angla. Ĝenerale tio ne estas mabona afero... la afero iĝas malbona kiam ekzistas NUR kursoj en la angla.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Ankaŭ en tiu kazo, tio iĝas pli malbona se la angla lingvo inundas humanismajn studojn.</div><div style="text-align: justify;">Fakte ĉiu lingvo implicas sian propran kulturon.</div><div style="text-align: justify;">Do ni riskas ke, en la estonto, ekzistos nur unu kulturo... kaj multaj sub-kulturoj.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">La afero iĝas eĉ terura kiam tiuj kursoj koncernas la instruadon de filozofio kaj la sekvantan esploradon en tiu ĉi fako.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Se ĉiuj studentoj (kaj poste esploristoj) devas plenregi nur la anglan, <b>kiu </b>komentos la germanan... la francan... la japanan... la hispanan... la helenan kaj la grekan filozofion?</div><div style="text-align: justify;">La ideoj estas tre povaj. Ili ne bezonas multe da mono por disvastiĝi kaj evolui... tamen la ununura danĝero estas ke ili dronas en la oblio pro la lingva nekomprenebleco.</div><div style="text-align: justify;">Ili estas kiel la rusa hejmfarita pano: antaŭ longe la leĝo malpermesis al la familioj baki panon kaj post unu generacio neniu memoras kiel baki tiun panon.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Krome, en filozofio estas tre grava la plenregado de la lingvo. Se la ne-anglolingvanoj estas devigataj filozofii en la angla (kiu estas lingvo bazita sur dirmanieroj pro la vasta semantika areo de siaj vortoj), ili estas komdamnitaj al ĉiama malsupereco.</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Do... ĉu eble la filozofio ne estas la plej taŭga fako kie oni devus uzi <b>neŭtralan lingvon kiel Esperanton</b>?</div><div style="text-align: justify;">Krome Esperanto estas ne nur simpla kaj neŭtrala, sed ankaŭ preciza, fleksebla, logika kaj krea.</div><div style="text-align: justify;">Fine sed grave, ĝi estas helpa lingvo... do, por esti kohera, ĝia uzado estas inda nur "<i>en kaj por"</i> internacia medio (do ĝi konservas nacilingvan filozofion).</div><div style="text-align: justify;">Estas tre taŭga ilo por filozofio, ĉu ne?</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">Kiel diris Bertrand Russel: "la filozofo lernis multajn lingvojn por diri plurfoje la saman stultaĵon".</div><div style="text-align: justify;">Do en kiu lingvo ni preferas aserti tiujn stultaĵojn?</div><div style="text-align: justify;">Dum ni povas elekti, niaj ideoj estos liberaj.</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1866828024477157493.post-42781701208943320802011-07-27T15:56:00.000-07:002011-10-28T10:38:42.514-07:00Ĉu vi scipovas Esperanton?<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgokqamiUDqqrWs1YdiiHicp-qs0SGXPQfhDQA0G8AZ4nNbgp-MU-PTh0-JFfs8TKHpr65GE9Hv7Pi0_YV2fE-pvYruiMZo_dDG8vfXa84Vrkz1fJAYR5DTQzleosi8Hgh_FrbKPxCg-RE/s1600/Kongreso_de_Esperanto_S_ubt.jpeg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="184" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgokqamiUDqqrWs1YdiiHicp-qs0SGXPQfhDQA0G8AZ4nNbgp-MU-PTh0-JFfs8TKHpr65GE9Hv7Pi0_YV2fE-pvYruiMZo_dDG8vfXa84Vrkz1fJAYR5DTQzleosi8Hgh_FrbKPxCg-RE/s200/Kongreso_de_Esperanto_S_ubt.jpeg" width="200" /></a></div><br />
<div style="text-align: justify;">Ni ofte parolas pri disvastigo de Esperanto. Ni ofte maltrankviliĝas pro la kultura kaj lingva kanibalismo. Ni ĉiam klopodis trovi manierojn por sciigi la amason kaj la eliton pri la utileco de Esperanto, pri la fakto ke Esperanto estas viva lingvo, pri la graveco de simpleco kaj neŭtraleco. Ni, de tempo al tempo, diskutas pri desuprismo kaj desubismo... pri finvenkismo kaj raŭmismo.</div><div><div><div style="text-align: justify;">Kelkfoje ni eĉ sukcesas: ni konvinkis gravajn servojn uzi ankaŭ nian lingvon.</div></div><div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div><div style="text-align: justify;">Tamen, kiam ni vojaĝas eksterlande, ni demandas al iu ajn interparolanto: "<b>Do you speak English?</b>".</div></div><div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div><div style="text-align: justify;">Tiamaniere ni kontribuas al la sukceso de la neezakta ideo ke "en la tuta mondo oni parolas (nur) la angla". Kompreneble, kiam ni moviĝas en Esperantujo, ni parolas Esperante... ni ja serĉas Esperanton en butikoj kaj afiŝoj, tamen tio estas eĉ pli ĉagreniga ol fari nenion. Fakte, tiamaniere, ni similas pli al fanatikuloj ol samideanoj.</div></div><div><div style="text-align: justify;"><br />
</div></div><div><div style="text-align: justify;">Se ni vere deziras ke la homoj estimu Esperanton... ke la homoj uzu Esperanton, ni mem devas uzi nian lingvon. Do, kiam ni estas eksterlande, unue ni devas demandi "<b>ĉu vi scipovas Esperanton?</b>". Verŝajne ni ne estos sufiĉe bonŝancaj por trovi tuj Esperant-lingvanon... tamen, demando post demando, de peto al peto, iom post iom, tiuj uloj perceptos nian lingvon kiel postulatan aferon... ne nur kiel ludon por strangaj cerbeguloj.</div></div></div></div></div>Unknownnoreply@blogger.com0