Ni kutime opinias ke la unua fonto de la lingva dominado estas ekonomia aŭ politika supereco.
Sendube tio estas tiel, tamen, en tiu laŭŝajna socio, la psikologia influo havas gravan rolon.
Mia amiko Angelo (kompreneble ĝi estas formala nomo) estas bona ulo. Li estas kontisto ĉe banko... do li ne estas fakulo ĉe grava instituto aŭ universitato, tamen li havas tre specialan inklinon por la germana lingvo (kaj vera ampasion por aŭtomobilismo).
Lia renkonto kun tiu lingvo estis tute hazarda. Nia komuna amiko donacis al li laŭkajeran kurson, kiun li aĉetis antaŭe por plibonigi sian laboreblecojn. Li ne sukcesis lerni la germanan, ĉar ĝi estis tro malfacila por li.
Male Angelo tuj familiariĝis kun tiu ĝerman-devena idiomo kaj la sekvantan jaron li provis sian regadon de la lingvo per feria semajnfino en Aŭstrio (kie estis aŭtomobilisma konkurso).
Li mirigis siajn amikojn kaj eĉ multajn aŭstrianojn per sia naturaleco en la parolado.
Sekve li vizitis ankaŭ aliajn naciojn kie oni parolas la germanan (ĉefe pro sport-pasiaj kialoj). Lia scipovo pliboniĝis... kaj multaj germanlingvanoj opiniis ke li estis ja germano... sed "el alia provinco".
Post kelkaj jaroj, Angelo edziĝis. Lia edzino deziris viziti Boemion dum ilia geedza vojaĝo.
Kiam li atingis Boemion per aŭtomobilo, li demandis al iu preterpasanto informojn pri la vojo... sed, antaŭe demandi pri la vojo, li petis:
«Do you speak English?»
Tiu ulo respondis jese... kaj do la interparolo pludaŭris en la angla, kun multaj malfacilaĵoj, fakte kaj Angelo kaj tiu preterpasanto regis tiun lingvon per tre baza nivelo.
Tio ripetiĝis ankaŭ en la hotelo, en la restoracio kaj tiel plu.
Kiam ili revenis hejme, ili rakontis al ni sian geedz-vojaĝon kaj priskribis la boemiajn belaĵojn.
Dum ilia raportaĵo (provizita per multaj fotografaĵoj), Angelo asertis:
«Ni tute trankvile vojaĝis per aŭtomobilo kaj ni ne havis problemojn kun la lingvo. Fakte en Boemio ĉiuj scipovas iomete da angla. Mi ne ĉiam komprenis ĉion tamen...»
Mi, ne komprenante tiun elekton pri lingvo, demandis al li:
«Kial vi parolis angle en Boemio?»
Angelo ne divenis la kaŭzon de mia demando kaj tuj respondis:
«Ĉar en la tuta mondo oni parolas la anglan»
Kaj mi replikis: «En tiu parto de Boemio oni parolas la germanan!»
Angelo iritiĝis pensante ke li povis kaj ŝpari al si la penon paroli angle... kaj kompreni kaj demandi ĉion per lingvo kiu li regis same de patrinlingvano.
Li ne informiĝis pri la loka lingvo pro ĝenerala kaj disvastigita konvinko.
Tiu estas simpla anekdoto, tamen ĝi rivelas tre gravan problemon, kiun ni devas konsideri kiam ni pritraktas lingvan demokration kaj Esperanton.
Eta posta aldono:
Post la publikigo de ĉi tiu verko, mia amiko rankontis al mi novan kaj freŝan anekdoton.
La evento okazis en tiu parto de Italio kiu najbaras al Francio.
Belga turisto alvokis ĝendarmojn por peti informojn (ververe la afero ne estis tre simpla kiel oni povas opinii per tiu "informoj"). La turisto angl-lingve esplikis sian problemon. Bedaŭrinde, la ĝendarmoj ne scipovis la anglan. Post multaj minutoj, unu el du ĝendarmoj petis la dokumentojn al la turisto, sekvante la kutiman rutinon. Li rimarkis la naciecon de tiu ulo, kaj do tuj poste parolis al li franc-lingve. Sekve la problemo solviĝis tre rapide.
Do ankaŭ tiu belga turisto strumblis en la sama (erara) konvinko: "en la tuta mondo oni parolas la anglan".
